Ổ cứng đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng như doanh nghiệp. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, ổ cứng có thể xuất hiện lỗi Bad Sector, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng truy xuất và an toàn của dữ liệu. Vậy Bad Sector là gì? Làm thế nào để kiểm tra và xử lý khi ổ cứng gặp tình trạng này, đặc biệt trên các thiết bị NAS như QNAP và Synology? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây!
Bad Sector là gì?
Sector là phần nhỏ nhất trong ổ lưu trữ như ổ cứng HDD, ổ SSD, USB hay đĩa CD-ROM. Bạn có thể hình dung sector như một ngăn nhỏ dùng để lưu trữ dữ liệu. Mỗi sector có thể được chỉ định địa chỉ riêng biệt, nghĩa là máy tính có thể đọc hoặc ghi dữ liệu vào từng sector riêng lẻ. Đây là đơn vị lưu trữ tối thiểu của bất kỳ thiết bị lưu trữ nào.
Bad Sector hay còn gọi là Bad Block là một phần nhỏ trên ổ cứng bị hỏng, không thể đọc hoặc ghi dữ liệu một cách chính xác. Khi một sector bị lỗi, hệ thống không thể truy cập được dữ liệu bên trong nó, làm giảm hiệu suất lưu trữ hoặc có thể khiến bạn mất dữ liệu quan trọng.
Nguyên nhân gây ra Bad Sector
Bad Sector có thể xuất hiện do hai nguyên nhân chính: lỗi vật lý và lỗi logic.
- Bad Sector vật lý (hard Bad Sector): Đây là những lỗi hỏng hóc xảy ra trực tiếp trên bề mặt lưu trữ, chẳng hạn như đĩa từ trong HDD, ổ nhớ flash trong SSD hoặc các bộ phận khác. Các nguyên nhân có thể là do lỗi sản xuất, đĩa bị trầy xước, hao mòn theo thời gian, bụi bẩn hoặc tác động vật lý từ bên ngoài. Bad Sector vật lý không thể sửa chữa và thường bị đánh dấu để thiết bị không sử dụng lại khu vực đó.
- Bad Sector logic (soft Bad Sector): Đây là lỗi xảy ra khi hệ điều hành không thể đọc được dữ liệu từ một sector mặc dù không có hư hỏng vật lý nào. Lỗi này thường do mất điện đột ngột, lỗi phần mềm hoặc do dữ liệu ghi vào sector đó không chính xác khiến mã sửa lỗi (ECC) không khôi phục được dữ liệu. Khác với Bad Sector vật lý, Bad Sector logic có thể được sửa chữa bằng phần mềm.
Sẽ ra sao khi ổ cứng bị Bad Sector?
- Mất dữ liệu quan trọng: Khi ổ cứng xuất hiện Bad Sector, nguy cơ mất dữ liệu là rất cao. Các tập tin, tài liệu, hình ảnh hoặc video được lưu trữ tại các sector bị lỗi sẽ không thể truy cập hoặc mở được. Tệ hơn nữa, nếu vùng bị lỗi nằm trên phân vùng quan trọng của ổ cứng, toàn bộ dữ liệu ở khu vực đó có thể bị mất vĩnh viễn.
- Hiệu suất máy tính bị chậm lại: Bad Sector khiến việc truy xuất dữ liệu trên ổ cứng trở nên khó khăn và tốn thời gian hơn. Hệ thống máy tính phải mất thêm công sức để kiểm tra, dò tìm hoặc cố gắng đọc lại những dữ liệu nằm trên các sector bị lỗi. Kết quả là máy tính chạy chậm hơn bình thường, các thao tác khởi động, mở tập tin hay chạy phần mềm đều bị gián đoạn, thậm chí bị treo hoặc đơ không phản hồi.
- Hệ điều hành bị lỗi hoặc không khởi động được: Nếu các Bad Sector nằm ở khu vực lưu trữ các tệp hệ thống, hệ điều hành sẽ gặp lỗi nghiêm trọng. Máy tính có thể không khởi động được, thường xuyên báo lỗi hoặc bị treo giữa chừng.
- Nguy cơ ổ cứng hỏng hoàn toàn: Bad Sector có thể là dấu hiệu báo trước ổ cứng đang trên đà hỏng hóc hoàn toàn. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, các sector hỏng sẽ ngày càng lan rộng khiến toàn bộ ổ cứng mất khả năng hoạt động. Trong trường hợp xấu nhất, ổ cứng sẽ không thể khởi động hoặc nhận diện được nữa, khiến bạn không thể truy cập hay lấy lại bất kỳ dữ liệu nào.
- Không thể sao lưu hoặc phục hồi dữ liệu dễ dàng: Khi số lượng Bad Sector tăng lên, việc sao lưu hoặc phục hồi dữ liệu trở nên khó khăn hơn rất nhiều. Các phần mềm chuyên dụng có thể gặp lỗi khi cố gắng truy xuất dữ liệu trên các khu vực bị lỗi làm quá trình sao lưu bị gián đoạn hoặc thất bại, gây cản trở cho việc bảo vệ và khôi phục dữ liệu quan trọng.
Cách kiểm tra ổ cứng bị Bad Sector trên NAS
Ổ cứng bị Bad Sector có thể gây mất dữ liệu và làm giảm hiệu suất hoạt động của hệ thống NAS. Vì vậy, việc kiểm tra định kỳ và phát hiện sớm là vô cùng cần thiết. Sau đây, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn cách kiểm tra ổ cứng bị Bad Sector trên hai dòng NAS phổ biến hiện nay đó là QNAP và Synology.
Kiểm tra ổ cứng bị Bad Sector trên NAS QNAP
Khi bạn nhận được thông báo từ hệ thống NAS QNAP với nội dung như sau: "Host: Disk X: Medium error. Run a bad block scan on the drive. Replace the drive if the error persists" thì ổ Disk X có thể đang gặp sự cố liên quan đến Bad Sector. Đây là cảnh báo cho thấy ổ cứng có khả năng bị lỗi vật lý và cần được kiểm tra ngay để đảm bảo an toàn cho dữ liệu.
Để kiểm tra và quét Bad Sector trên ổ cứng cho NAS, bạn hãy thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Truy cập vào giao diện quản lý NAS QNAP. Vào mục Storage & Snapshots.
- Bước 2: Chọn Disks/VJBOD để xem danh sách ổ cứng hiện có. Xác định ổ cứng đang có cảnh báo và chọn ổ cứng đó.
- Bước 3: Nhấn vào nút Action và chọn Scan for Bad Blocks.
Sau khi quét xong, nếu phát hiện bad blocks và lỗi vẫn tiếp diễn, hệ thống khuyến cáo bạn nên thay thế ổ cứng để đảm bảo hệ thống NAS hoạt động ổn định và tránh rủi ro mất dữ liệu.
Kiểm tra ổ cứng bị Bad Sector trên NAS Synology
Để kiểm tra tình trạng Bad Sector trên ổ cứng NAS Synology, bạn có thể sử dụng công cụ giám sát tích hợp sẵn trong hệ thống:
- Bước 1: Vào Storage Manager chọn HDD/SSD.
- Bước 2: Chọn ổ cứng nghi ngờ bị lỗi.
- Bước 3: Nhấn vào Health Info, chọn History và chọn Key Information of Drives.
- Bước 4: Kiểm tra biểu đồ số lượng Bad Sector.
Nếu số lượng ổn định, có thể các Bad Sector đã được sửa. Tiếp tục theo dõi ổ cứng.
Nếu số lượng tăng nhanh, ổ cứng có thể bị lỗi trong tương lai.
Cách sửa lỗi Bad Sector
Với Bad Sector vật lý, phần khu vực lưu trữ đã bị hỏng vĩnh viễn và không thể sửa chữa, chỉ có thể loại bỏ bằng cách thay thế ổ cứng. Tuy nhiên, Bad Sector logic thì vẫn có thể khắc phục được bằng phần mềm hoặc công cụ hệ thống.
Cách sửa lỗi Bad Sector trên NAS
Nếu không kiểm tra và khắc phục sớm lỗi Bad Sector, thiết bị NAS có thể mất mát thông tin quan trọng. Trong những trường hợp nghiêm trọng, chúng tôi khuyên bạn nên thay thế ổ cứng mới. Hãy làm theo các bước dưới đây để sửa lỗi bad sector dành cho hệ thống NAS Synology đảm bảo nhanh chóng và hiệu quả:
- Bước 1: Sao lưu toàn bộ dữ liệu của bạn.
- Bước 2: Tắt nguồn NAS Synology. Tháo và thay thế ổ cứng bị lỗi.
- Bước 3: Bật nguồn NAS Synology. Tạo một nhóm lưu trữ và ổ cứng mới.
- Bước 4: Khôi phục dữ liệu đã sao lưu vào nhóm lưu trữ và ổ cứng mới.
Ngoài ra, nếu bạn đang sử dụng NAS QNAP, cách khắc phục lỗi Bad Sector cũng tương tự như quy trình thực hiện trên NAS Synology.
Cách sửa lỗi Bad Sector trên Window
- Sử dụng các công cụ kiểm tra và sửa lỗi đĩa có sẵn trên hệ điều hành. Ví dụ chkdsk cho Windows, badblocks cho Linux…
- Sử dụng các phần mềm phục hồi dữ liệu như EaseUS Data Recovery Wizard hoặc Disk Drill để cứu dữ liệu trước khi thực hiện các bước sửa chữa sâu hơn.
- Nếu ổ cứng chỉ mới phát sinh lỗi gần đây, bạn có thể dùng tính năng System Restore trên Windows để đưa máy tính về thời điểm chưa xuất hiện lỗi.
- Windows cung cấp các công cụ như Windows Troubleshooter, hỗ trợ xác định và sửa lỗi cơ bản liên quan đến hệ thống và thiết bị lưu trữ.
- Nếu các phương pháp trên không hiệu quả, bạn có thể tiến hành Reset hoặc cài lại hệ điều hành từ đầu. Lưu ý, hãy sao lưu toàn bộ dữ liệu quan trọng trước khi thực hiện bước này.
Cách ngăn chặn Bad Sector trên ổ cứng
Ngăn chặn Bad Sector ngay từ đầu là cách tiếp cận tốt hơn nhiều để bảo mật dữ liệu so với việc cố gắng sửa chữa Bad Sector. Sau đây là một số bước bạn có thể thực hiện để ngăn chặn Bad Sector.
- Sử dụng thiết bị nhẹ nhàng và đảm bảo tắt máy đúng cách.
- Tránh sử dụng ổ cứng trong điều kiện môi trường khắc nghiệt như nhiệt độ cao, bụi bẩn nhiều, âm thanh tần số cực cao…
- Tránh tĩnh điện.
- Đảm bảo sử dụng cáp dữ liệu chính thức hoặc được hỗ trợ và nguồn điện để có nguồn điện ổn định.
- Sử dụng phần mềm I/O đĩa từ các nhà sản xuất uy tín.
Tổng kết
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về Bad Sector và tầm quan trọng của việc kiểm tra ổ cứng định kỳ trên các thiết bị NAS như QNAP và Synology. Phát hiện và xử lý sớm các Bad Sector không chỉ giúp bảo vệ dữ liệu quan trọng mà còn đảm bảo hệ thống lưu trữ vận hành ổn định, lâu dài. Đừng quên thường xuyên kiểm tra tình trạng ổ cứng và sao lưu dữ liệu để hạn chế tối đa những rủi ro không mong muốn nhé!
